Hỏa Hoàng – một cái tên thật đẹp, thật thích hợp cho Ascocentrum miniatum, loài phong lan rừng với những chùm hoa nhỏ màu cam đậm rực rỡ giữa đám lá xanh, tựa như đốm lửa cháy bùng lên giữa ngày nắng hạ.

Hòa Hoàng – Ascocentrum miniatum:

bài này của thầy Nguyễn Thiện Tịch

Lần đầu tiên vào năm 1847, lan Hoả Hoàng được Lindley đặt trong giống Saccolabium vì nó có môi hình túi và gọi với cái tên là Saccolabium miniatum; nhưng đến năm 1913, Schlechter đã tách 4 loài trong Saccolabium của Lindley (trong đó có Saccolabium miniatum) để tạo thành giống mới là Ascocentrum vì túi môi dài thành cựa (Ascos = túi, kentron = cựa) và từ đó tên của Hỏa Hoàng là Ascocentrum miniatum (Lindley) Schltr.

MÔ TẢ LAN HỎA HOÀNG :

Như tên đã gọi, Hỏa Hoàng có kích thước nhỏ bé (mini) – cao khoảng 6-10 cm là có thể bắt đầu ra hoa. Là loại phong lan đơn thân ít chia nhánh nhưng khi cây sung mạnh cao khoảng trên 20 cm hoặc lúc đọt bị tổn thương thì ở gốc cũng có thể cho 2-3 nhánh con. Lá rất dày, cứng xanh đậm, hơi cong, xếp khít nhau thành 2 hàng dọc thân. Lòng phiến lá cong lõm hình chữ V. Đỉnh lá có hai thùy với răng nhọn như kiểu Vanda.

Phát hoa ở nách lá, dựng đứng, cao khoảng 10 cm, mang nhiều hoa xếp khít nhau. Hoa nhỏ 1,8 cm màu vàng cam với 3 lá đài và 2 cánh hoa gần bằng nhau. Môi hình lưỡi ở thùy giữa, 2 thùy bên nhỏ, đứng; túi cựa dài hình trụ hơi cong về phía trước và hơi dẹp 2 bên. Trong túi cựa không có phụ bộ gì cả. Trụ nhỏ với nắp nhụy đực màu đen nổi bật lên giữa màu vàng của hoa. Màu vàng của hoa từ vàng lửa (Hỏa Hoàng) cho đến màu vàng chanh (gọi là Var. citrinum). hoa không thơm nhưng bền khoảng trên 1 tuần.

NƠI SỐNG VÀ PHÂN BỐ LAN HỎA HOÀNG:

Hỏa Hoàng hiện diện ở nhiều vùng địa lý khác nhau. Từ đồng bằng cho đến cao độ 800 m. Thường ở rừng có lá rụng theo mùa như rừng Dầu ở Đồng Nai, Sông Bé, Tây Ninh…Chúng thường mọc rất tập trung, chỉ trên một thân cây lớn chúng tôi đã thu đến hơn 100 cây Hỏa Hoàng.

Trên thế giới chúng phân bố rộng từ Hy Mã Lạp Sơn đến Trung Hoa, Đài Loan qua Việt Nam, Lào, Campuchia đến Thái Lan, Malaysia và Indonésia. Tuy nhiên em nó hiện diện thường xuyên và liên tục tại Runglan.com này 🙂 các bạn có nhu cầu mua vui lòng liên hệ Anh Châu 0903166673 nhé !

TRỒNG VÀ CHĂM SÓC LAN HỎA HOÀNG:

Cây dễ trồng với chậu bằng giỏ gỗ hoặc ghép trên khúc gỗ hay trên thân cây gỗ như trồng Vanda. Cũng có thể trồng trong chậu đất nung với than to. Ánh sáng cần thiết phải nhiều, trên 60%. Tưới nước và bón phân vào mùa dinh dưỡng trùng vào mùa mưa khoảng tháng 5 đến tháng 11. Đến mùa khô, khoảng tháng 12 đến tháng 2 thì giảm thiểu hoặc ngừng tưới nước để cây đi vào thời kỳ tượng hoa và chúng sẽ nở hoa từ tháng 2 đến tháng 4.

Nếu cứ tưới nước và bón phân quanh năm thì cây sẽ tươi tốt mập mạnh mà không cho hoa. Nếu ngừng tưới trong mùa khô mà cây vàng và rụng lá thì phải chuyển chúng vào nơi mát mẻ, nếu không chúng sẽ kiệt sức mà chết luôn.

Cây cao, sung mạnh có thể cho 3-4 phát hoa cùng lúc. Nếu trồng tập trung nhiều cây trong một chậu thì khi hoa nở sẽ có nhiều cành rộ cùng lúc trông rất rực rỡ, đẹp mắt.

Mời các bạn xem clip

LÀM GIỐNG:
Vì màu sắc tươi sáng cũng như số lượng dày đặc của hoa trên cành nên chúng đã được sử dụng làm giống. Năm 1951, là năm đầu tiên Dr. Sideris đã thành công trong việc lai Ascocentrum miniatum với Vanda lamellata để có được các cây lai Ascocenda Chryse. Điều thú vị là khi lai với Vanda các cây Ascocenda có kích thước hoa giảm đi nhưng lại gia tăng số lượng hoa và nhất là tạo ra ưu thế về màu vàng tươi sáng của hoa. Vì vậy nhiều công việc lai đã sử dụng chúng để chuyển các ưu thế ấy cho con cái lai.
Ngoài Ascocenda (Ascocentrum x Vanda) vài năm sau này người ta đã tạo được những giống lai khác có dính dáng đến Ascocentrum là:

Ascofinetia = Ascocentrum x Neofinetia
Asconopsis = Ascocentrum x Phalaenopsis
Ascorachnis = Ascocentrum x Arachnis
Doricentrum = Ascocentrum x Doritis
Renancentrum = Ascocentrum x Renanthera
Rhynchocentrum = Ascocentrum x Rhychostylis
Sarcocentrum = Ascocentrum x Sarcochilus

Các cây lai này đã được lai rộng rãi với nhau và nhất là với những vanda khác.

Nhân tiện đây mình cũng xin nói thêm, anh em có bao giờ thắc mắc? tại sao có những loại phong lan rất đẹp, dễ trồng, dễ ra hoa mà ít ai “ngó tới”?
Theo mình, Hỏa Hoàng, Bắp Ngô, Ruồi Muỗi và còn nhiều loại phong lan khác, do chúng ta không đặt để chúng đúng vào không gian của chúng, làm chúng giảm đi tính hữu dụng cũng như giảm đi vẻ đẹp của chúng!
Vậy chúng ta nên:

• Chọn giá thể thích hợp: Hỏa Hoàng nên ghép cây, nhất là ghép gỗ lũa (dạng nhỏ – trung bình), không nên ghép chậu hoặc dớn.Đảm bảo không thua kém bất kỳ loại nào, kể cả Cat. (hehe, hình như mình nói hơi quá!)
• Trồng đúng cách: tùy theo dạng gỗ ghép mà chúng ta nên ghép ít hay nhiều cây trên 1 khúc gỗ.
• Chọn hướng: chọn hướng mà cây ghép sẽ ra hoa, nhằm tránh trùng lắp hoặc trồng chéo, làm giảm vẻ đẹp và mau hư hoa.
• Chọn không gian: chọn vị trí đặt để sao cho cây được thông thoáng mọi hướng, thường là treo dưới bàn thờ hoặc để trên 1 giá gỗ hoặc ghế gỗ!

Mỗi ngưỡi chúng ta cũng sẽ phát huy được hết năng lực của bản thân nếu biết đặt đúng chỗ, Hỏa Hoàng cũng vậy, hãy đặt Hỏa Hoảng ở vị trí mà chúng đáng được hưởng!

Bài viết sử dụng tư liệu trên trang hoadongnoi .org , hoalancaycanh và một số nguồn khác.