Lan hạc vỹ xuất xứ nhiều nơi từ Bắc vào Nam; có nhiều hình thái hoa, màu sắc hoa nhưng cơ bản là cái lưỡi – lip đầy lông mịn hình loe phễu, trong họng có những vằn ngang màu tím. Cánh hoa trắng, có loại tím hồng.

Hoàng Thảo Hạc Vỹ (Dendrobium aphyllum) – Hoàng Thảo Hạc Vỹ còn có tên là Đại Ý Thảo, tên khoa học là Dendrobium aphyllum (Roxb.) Fischer

đồng danh: Dendrobium pieradii Roxb. ex Hook.

Tên Việt Nam: Lan hoàng thảo hạc vĩ
Tên Latin: Dendrobium aphyllum

Ở miền Nam, Hạc Vỹ thường có thân rất dài và rất mảnh, đường kính thân chỉ bằng 1/3 đến ½ thân giả hạc, lá cũng nhỏ và mỏng. Hoa chỉ mọc trên những đốt trụi lá, mỗi cụm hoa có từ 1 đến 3 hoa màu tím nhạt, cánh môi trắng có nhiều lông mịn, phía trong cánh môi có những đường gân ngang màu tím đậm. Trong điều kiện tự nhiên, cây rụng hết lá vào mùa thu nên ra hoa đồng loạt trên các đốt. Thân Hạc Vỹ rất dài nên khi hoa nở tập trung sẽ tạo thành một khóm hoa lớn tha thướt như đuôi hạc, có lẽ cũng vì thế chúng còn được gọi là Đại Ý Thảo mặc dù thân rất mỏng manh.

Khi nuôi trồng Hạc Vỹ trong vườn ở đồng bằng, phải giảm nước, giảm ánh sáng vào mùa đông giúp cây đi vào giai đoạn khô hạn và ngừng tăng trưởng rồi rụng lá. Với khí hậu miền Nam, lá rất chậm trở vàng và rụng, vì vậy người trồng thường phải cắt hết lá đi dù biết cây chỉ ra hoa nhiều khi rụng lá tự nhiên. Khi lá rụng hết, thân khô trắng, căng tròn, sẵn sàng cho một mùa hoa…

Khu vực phân bố của Lan Hạc Vỹ – Đại Ý Thảo

Trong nước: Lâm Đồng (Lang Bian, Đà Lạt: Prenn; Đơn Dương), Khánh Hòa (Suối Giao, Yersin, Hòn Bà).

Thế giới: Ấn Độ, Anđaman, Nêpan, Butan, Trung Quốc, Mianma, Thái Lan, Lào, Malaixia.

Thời gian ra hoa của của Lan Hạc Vỹ – Đại Ý Thảo

Ra hoa vào tháng 4 – 8. Tái sinh bằng chồi và hạt. Mọc bám trên các cây gỗ lớn trong rừng, ở độ cao 400 – 1500 m.

Giá trị làm thuốc của Lan Hạc Vỹ – Đại Ý Thảo:

Dùng trị ho, đau họng, bỏng lửa; toàn cây trị kinh phong trẻ em, ăn uống bị ngộ độc. Cây làm cảnh vì có hoa đẹp, màu trắng hay hơi hồng, môi vàng với 3 gân màu vàng nhạt.

Đặc điểm nhận dạng của Lan Hạc Vỹ – Đại Ý Thảo:

Lan phụ sinh. Thân dài 60 – 80 cm, hình trụ, dầy 0,4 – 0,5 cm, thõng xuống, lóng dài 2,5 – 3 cm.
Lá hình mác nhọn, dài 6 – 8 cm, rộng 1,5 – 2 cm.
Cụm hoa bên, 1 – 2 hoa, mọc suốt dọc chiều dài thân không còn lá. Lá bắc hình bầu dục, dài khoảng 0,3 cm.
Hoa màu tím rất nhạt, đường kính khoảng 4 cm, cuống hoa và bầu dài 2 – 2,5 cm.
Các lá đài hình mác hẹp, đỉnh nhọn, dài 2,4 – 2,7 cm, rộng 0,6 – 0,8 cm.
Cằm dài khoảng 0,6 cm.
Cánh hoa hình mác, đỉnh nhọn, dài 2,4 – 2,5 cm, rộng 0,6 – 0,7 cm.
Môi màu vàng nhạt, đôi khi pha tím rất nhạt, hình gần tròn, dài 2,7 – 3 cm, rộng 2,5 – 2,6 cm, mép có lông ngắn, bề mặt phủ lông thưa, có 3 đường sống ngắn ở phần gốc, hai bên gốc có vạch chéo màu tía.
Cột màu trắng, cao khoảng 0,5 cm; tuyến mật hình bán nguyệt; răng cột có đỉnh nhọn.
Nắp màu trắng, đỉnh màu tím, phủ nhú mịn.

Phân biệt các loại hạc vỹ

Tùy thuộc vào dạng thân cây mà có các hình thái hoa khác nhau:

– Loại thân nhỏ, dài, cứng; lá nhỏ, mỏng thì hoa màu nhạt và kích thước hoa nhỏ hơn (Thường xuất hiện ở khu vực phía Nam)

– Loại thân căng mập, mềm mọng nước; lá dầy căng thì hoa màu đậm, hoa to đẹp hơn (xuất xứ từ những vùng có khí hậu lạnh như Sơn La, SaPa…)

– Ngoài ra còn cố một số loại trung gian có màu sắc hoa khác lạ như màu lông gà con, ánh xanh hoặc trắng hoàn toàn.

Loại thân nhỏ, dài cứng

Loại hạc vỹ thân mềm, căng mọng nước

Cách trồng Lan Hạc Vỹ – Đại Ý Thảo:

Hạc vỹ thuộc dòng nobile thân thòng, rụng lá vào mùa thu. Cây ưa nắng, cần rất nhiều nước trong mùa phát triển. Có thể trồng bó trên gỗ lũa hoặc chậu đất nung nhưng ghép vào lũa sẽ đẹp hơn do dáng cây thòng ngả xuống, khi ghép nên ghép 1 mặt để dễ trưng bày, do giá thành rẻ nên cần số lượng cây nhiều 1 chút sẽ ưa nhìn hơn.

Nên để cây chịu nắng trực tiếp, sẽ cho bộ lá xanh và rất dày, mùa thu giảm tưới dần và ngừng hẳn vào mùa đông.